31 Μαΐου Κυριακὴ Ζ΄ ἀπὸ τοῦ Πάσχα
«Τῶν ἁγίων 318 θεοφόρων πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου»
(Ἀποστ. Πράξ. 20, 16-18 καὶ 28-36)

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, ἀκροατὲς τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Οἱ σήμερον ἑορταζόμενοι 318 θεοφόροι πατέρες τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καὶ ἡ διδασκαλία τους ἀποτελοῦν τὸν θησαυρὸ τῆς πίστεώς μας. Ἀποτελοῦν αὐτοὺς ποὺ μᾶς προφύλαξαν ἀπὸ τοὺς «βαρεῖς λύκους», τοὺς αἱρετικούς, τοὺς ψευτοδιδασκάλους, ὅλους ἐκείνους «τοὺς λαλοῦντας διεστραμμένα», γιὰ νὰ ἀποσποῦν τοὺς μαθητὲς ὀπίσω αὐτῶν. Αὐτοὶ οἱ ἅγιοι πατέρες ὑπῆρξαν πρόσωπα εὐσεβείας καὶ γιὰ αὐτὸ ἔγιναν καὶ «νόμος Ὀρθοδοξίας».

Αὐτοὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ ὀρθόδοξοι ἄνδρες καὶ πατέρες οἱ μισοῦντες τὴν αἵρεση, εἶναι ἄξιοι παντὸς ἐπαίνου, καθὼς καὶ τοῦ ἀπεριορίστου σεβασμοῦ μας. «Εἴ τις ἀρετὴ καὶ εἴ τις ἔπαινος» πρέπει αὐτοῖς, γιατὶ μᾶς παρέδωσαν ἀνόθευτη τὴν πίστη, ὥστε ἐμεῖς νὰ ἀπολαμβάνουμε τὸ «ἀρχαῖο καύχημα τῆς Ὀρθοδοξίας». Οἱ τιμώμενοι πατέρες εἶναι «στῆλαι τῆς Ὀρθοδοξίας, καύχημα Χριστοῦ, κλέος Ὀρθοδοξίας». Εἶναι φύλακες εὐσεβείας, στηρίγματα τῆς Ἐκκλησίας. Γιὰ αὐτὸ καὶ ἐμεῖς καυχώμεθα γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία μας, γιατὶ εἶναι ἡ ἀρχαία ὡραιότης, τὸ κραταιὸν τρόπαιον, γιατὶ εἶναι ἁγία παρεμβολὴ λύκοις ἀνεπίβατος, καὶ αὐτὴ τὴν αἴγλη τὴν χρωστᾶμε στοὺς πατέρες ποὺ γιορτάζουμε σήμερα. Αὐτοὶ μᾶς προφύλαξαν ἀπὸ τοὺς βαρεῖς λύκους, ποὺ ἤθελαν καὶ συνεχίζουν νὰ θέλουν νὰ μᾶς παρασύρουν στὴν αἵρεση «λαλοῦντες διστραμμένα».

Ἀλήθεια ὅμως τί εἶναι αἵρεση; Γιατὶ πρέπει νὰ τὴν ἀπορρίπτουμε; Τί συνέπεια στὴν πνευματική μας οἰκοδομὴ μπορεῖ νὰ ἔχη.

Ἡ ἁγία Ὀρθοδοξία μας, ἀδελφοί μου, εἶναι ρόδο, τριαντάφυλλο ἐν μέσῳ ἀκανθῶν. Ἀγκάθια λοιπὸν εἶναι στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας οἱ διάφοροι αἱρετικοί. Αἵρεση δὲν εἶναι ὅλη ἡ ἀλήθεια. Εἶναι ἕνα τμῆμα τῆς ἀλήθειας ἀνακατεμένο μὲ πολὺ ψέμα. Εἶναι ἕνα μικρὸ τμῆμα, ὄχι τὸ ὁλόκληρο. Προέρχεται ἀπὸ τὸ ρῆμα αἱρέομαι-αἱροῦμαι, ποὺ σημαίνει προτιμῶ κάτι, κόβω ἕνα κομμάτι ἀπὸ κάτι ὁλόκληρο. Ἡ Ἐκκλησία πιστεύει στὸ ὅλον, τὸ ὁλόκληρο, τὸ καθολικό, ἡ αἵρεση στὸ τμῆμα, στὸ κομμάτι ποὺ ὁ αἱρεσιάρχης κρίνει ὡς σωστό, ὁ δὲ διάβολος κανοναρχεῖ στὰ αὐτιὰ τῶν ψυχῶν τῶν πρὸς ἀπώλεια.

Σήμερα, ἀδελφοί μου, ὑπάρχουν καὶ κάποιοι συνάνθρωποί μας, ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὴν παγκοσμιοποίηση, ποὺ λένε «καὶ σὺ δίκαιο ἔχεις» καὶ «ἐντάξει, ὑπάρχουν καὶ ἄλλες ἀπόψεις καὶ ἄλλες ἀλήθειες» καὶ «πρέπει νὰ εἴμαστε ἀνοιχτοὶ» καὶ ἡ κοινωνία μας πρέπει νὰ εἶναι ἀνεκτικὴ κ.λπ. τέτοια. Ἀκόμα ἀβασάνιστα μᾶς πληροφοροῦν ὅτι «Χριστὸς καὶ Βούδας καὶ Ἀλλάχ, ὅλοι τὸ ἴδιο εἶναι. Ἕνα Θεὸ πιστεύουν ὅλοι. Ὁ Κύριος μᾶς προειδοποιεῖ γιὰ τὶς κακοδοξίες καὶ τὴν ἐπιθετικότητα τῶν αἱρετικῶν· «Προσέχετε ἀπὸ τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες» (Ματθ. 7,15). Ἔργο δὲ τοῦ λύκου εἶναι νὰ «ἁρπάζη καὶ νὰ διασκορπίζη τὰ πρόβατα» (Ἰωάν. 10, 12).

Ἀλλὰ καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος μὲ λύκους παρομοιάζει τοὺς αἱρετικούς· «Ἐλεύσονται λύκοι βαρεῖς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου καὶ ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν», ὅπως ἀκούσαμε στὴν ἀποστολικὴ περικοπὴ σήμερα. Ἡ Ἐκκλησία μας ψάλλει «τοῖς τῶν ἀποστόλων πρεσβείαις Χριστὲ τὴν ποίμνην σου διαφύλαττε ἐκ λύκων λυμαινομένων αὐτὴν (11ον ἑωθινόν).

Οἱ αἱρέσεις εἶναι ἔργο τοῦ διαβόλου, ἡ αἵρεση εἶναι «ἀπάτη καὶ ὁμίχλη». Τὴν ἐπικινδυνότητα τῶν αἱρετικῶν καὶ τῶν αἱρέσεων θέλοντας νὰ τονίση ὁ ἀπόστολος τῆς ἀγάπης καὶ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης συνιστᾶ στὴ Β΄ καθολικὴ ἐπιστολή του «εἴ τις ἔρχεται πρὸς ὑμᾶς καὶ ταύτην τὴν διδαχὴν (δηλαδὴ τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας τὴν πίστη) οὐ φέρει, μὴ λαμβάνετε αὐτὸν εἰς οἰκίαν καὶ χαίρειν αὐτῷ μὴ λέγετε. Ὁ γάρ λέγων αὐτῷ χαίρειν, κοινωνεῖ τοῖς ἔργοις αὐτοῦ τοῖς πονηροῖς». Καὶ ξέρετε γιατί; Μᾶς τὸ πληροφορεῖ ὁ μέγας Βασίλειος «οὔτε Αἰθίοψ ἀλλάζει δέρμα, οὔτε πάρδαλις τὰ ποικίλματα αὐτῆς». «Ἠπαλύνθησαν γάρ οἱ λόγοι αὐτῶν ὑπὲρ ἔλαιον αὐτοὶ δὲ εἰσὶ βολίδες» (Ψαλμ. 14-21). Ἐμεῖς ἀδελφοὶ ἂς προσευχώμεθα. «Κύριε τὰς τῶν αἱρέσεων ἐπαναστάσεις ταχέως κατάλυσον». Ἀμήν.

Θεολογική ερμηνεία της εικόνας της Αναλήψεως.

Στην εικόνα της Αναλήψεως ο Κύριος με φωτεινά ενδύματα και κυριαρχική στάση, εικονίζεται μέσα σε «δόξα», που είναι άλλοτε στρογγυλή, όπως στην εικόνα μας και άλλοτε ελλειψοειδής. Κάθεται σε ουράνιο τόξο ευλογώντας με το ένα του το χέρι και κρατώντας όρθιο ειλητάριο με το άλλο. Το ειλητάριο είναι σύμβολο του διδασκάλου.

Τη «δόξα», μέσα στην οποία βρίσκεται ο Κύριος υποβαστάζουν δύο άγγελοι. Συμβολίζουν και εκφράζουν τη θεία μεγαλειότητα και εξουσία. «Ο Κύριος ως παντοδύναμος δεν είχε ανάγκη τους αγγέλους για να αναληφθεί στους ουρανούς). Σε μερικές εικόνες της Αναλήψεως οι άγγελοι δεν ανακρατούν το δίσκο της δόξας, αλλά ατενίζουν τον Κύριο σε στάση προσευχής. Όπως λένε τα τροπάρια της εορτής, απορούν και θαυμάζουν, γιατί ο Χριστός αναλήφθηκε όχι μόνον ως Θεός, αλλά και ως άνθρωπος, δηλαδή με το άφθαρτο και δοξασμένο σώμα του.

Άλλοτε οι άγγελοι εικονίζονται να σαλπίζουν σύμφωνα με το ψαλμικό στίχο «ἀνέβη ὁ Θεός ἐν ἀλαλαγμῷ, Κύριος ἐν φωνῇ σάλπιγγος» (Ψαλμ. 46, 6). Ο στίχος αυτός αναφέρεται αυτούσιος στην υμνολογία της Αναλήψεως, γιατί «ἡ εἰς οὐρανούς ἄνοδος διά τούτων (των λέξεων) τοῦ Κυρίου σημαίνεται» (Μ. Αθανάσιος, ΒΕΠ 32, 116).

β) Οι απόστολοι. Χωρισμένοι κάτω σε δύο ομίλους έχοντας την Παναγία στη μέση «θεωρούν τον αναλαμβανόμενο Κύριο με χειρονομίες και στάσεις που δηλώνουν έκπληξη, αμηχανία, θάμβος και ταραχή». Πίσω της βρίσκονται δύο λευκοφορεμένοι άγγελοι, που δείχνουν με υψωμένο το χέρι τον αναλαμβανόμενο Κύριο. Ως αγγελιοφόροι του Θεού διαβεβαιώνουν και παρηγορούν τους παριστάμενους πως ο Κύριος θα επανέλθει κατά τη Δευτέρα παρουσία του.

Στο κείμενο της Αγίας Γραφής (Λουκ. 24, 50-52. Πραξ. 1, 9-11) που αναφέρεται στην Ανάληψη, η Θεοτόκος δεν είναι ανάμεσα στα πρόσωπα που παραβρίσκονται στο γεγονός. Για την παρουσία της μας πληροφορεί η ιερά παράδοση, όπως τη βλέπουμε άλλωστε στα τροπάρια του εσπερινού της εορτής και το συναξάριο της ημέρας∙ «τήν γάρ ἐν τῷ πάθει σου μητρικῶς πάντων ὑπεραλγήσασαν (=που πόνεσε πιο πολύ), ἔδει καί τῇ δόξῃ τῆς σαρκός σου ὑπερβαλλούσης ἀπολαῦσαι χαρᾶς (Δοξαστικό της λιτής). Άξια προσοχής είναι η θέση και η στάση της Θεοτόκου στην εικόνα. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον υιό της και είναι άξονας της όλης σύνθεσης. «Η κάθετη γραμμή που ενώνει το κεφάλι του Σωτήρος με εκείνο της Θεοτόκου μοιράζει το σύνολο ακριβώς σε δύο όμοια μέρη, διασταυρώνεται με την οριζόντια γραμμή και σχηματίζει ένα τέλειο σταυρό» (Π. Ευδοκίμωφ). Οι απόστολοι με τις χειρονομίες τους και έχοντας τα κεφάλια τους στραμμένα προς τον Κύριο έρχονται σε αντίθεση με την ατάραχη κα ήρεμη μορφή της Παναγίας. Η ηρεμία της, όπως ειπώθηκε, εκφράζει την αναλλοίωτη αλήθεια της Εκκλησίας. Ο αγιογράφος της εικόνας μας θέλησε με τους αποστόλους που κυκλώνουν την Παναγία να παρουσιάσει την Εκκλησία, στην οποία ο Κύριος θα έστελνε την Πεντηκοστή το Άγιο Πνεύμα για να την ζωοποιήσει και κινητοποιήσει. Για την αποστολή του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές και της επιδημίας του στον κόσμο μιλούν και τα τροπάρια της Αναλήψεως.«Ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, ὁ τῶν Ἀγγέλων βασιλεύς, τόν Παράκλητον ἡμῖν ἐκ τοῦ Πατρός ἀποστεῖλαι» (α΄τροπάριον, ωδή δ΄). Έτσι τα δύο κοσμοσωτήρια και κοσμοϊστορικά γεγονότα, της Αναλήψεως και της Πεντηκοστής, συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους.

Δεξιά από τη Θεοτόκο, το πρώτο πρόσωπο που βλέπει στον ουρανό με το χέρι μπροστά στα μάτια του, είναι ο απόστολος Παύλος. Φυσιολογικά δεν έχει θέση μεταξύ των αποστόλων, γιατί η μεταστροφή του έγινε μετά την Ανάληψη. Στην εικόνα τοποθετείται συμβολικά. Θα γίνει κι αυτός μέλος της Εκκλησίας και μάλιστα εκλεκτό. Ο ορθόδοξος αγιογράφος αποσπά τον Παύλο από την εποχή του και τον συγκαταριθμεί μεταξύ των αποστόλων. Έτσι και η θέση του Ιούδα αναπληρώθηκε και η παράσταση της Εκκλησίας έγινε δυναμική, εκφραστική και συμβολική.

Τα υψωμένα σε δέση χέρια της Παναγίας θυμίζουν τον ρόλο της κοντά στον Υιό της. Είναι αυτή που παρακαλεί και μεσιτεύει. Όπως ψάλλει η Εκκλησία μας, «ἄλλην γάρ οὐκ ἔχομεν, ἁμαρτωλοί πρός Θεόν, ἐν κινδύνοις καί θλίψεσιν, ἁεί μεσιτείαν». Παρακαλούμε τον Χριστό να μας σώσει και ελεήσει «ταῖς πρεσβίαις τῆς Παναχράντου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἁειπαρθένου Μαρίας».

Στην εικόνα η Θεοτόκος εικονίζεται ορθοστημένη, αλύγιστη. Με την ακινησία της φαίνεται να εκφράζει τα αμετακίνητα δόγματα της Εκκλησίας. Από το άλλο μέρος οι απόστολοι με τις διάφορες χειρονομίες τους συμβολίζουν τις διάφορες γλώσσες και τα ποικίλα μέσα, με τα οποία σπέρνεται ο λόγος του Θεού στις καρδιές των ανθρώπων.

Ωραία παρατηρήθηκε: «Ένα αίσθημα ειρήνης, προσευχής και αίνου καλύπτει το παν, γιατί εκεί οπού βρίσκεται το κεφάλι τοποθετείται η χαρμόσυνη ελπίδα του σώματος», δηλαδή της Εκκλησίας, που είναι το Σώμα του Χριστού. Όπως το είπε ο άγιος πάπας Λέων Α΄ (440-461): «Η Ανάληψη του Χριστού είναι δική μας ανύψωση και όπου η δόξα της Κεφαλής προπορεύτηκε, εκεί καλείται η ελπίδα του Σώματος».Πηγή: apostoliki-diakonia.gr